فاطمه دختر محمّد ملقّب به زهرا (به عربی: فاطِمَةُ الزَّهراء بنت محمّد؛ زاده? 20 جمادی‌الثانی بین 35 تا 45 عام‌الفیل برابر 18 تا 8 پیش از هجرت در مکّه – درگذشته? 13 جمادی‌الاول یا 3 جمادی‌الثانی 11 هجری قمری در مدینه) دختر محمّد و خدیجه، همسر علی بن ابی‌طالب، و مادر حسن بن علی و حسین بن علی است. او کوچک‌ترین دختر محمّد و تنها فرزندش بود که از خود فرزندانی باقی گذاشت، که به «سید» یا «شریف» مشهورند. در تاریخ تولد فاطمه اختلاف بسیاری هست. اما دو قول پنج سال پیش از بعثت و پنج سال پس از آن رایج‌تر است.
فاطمه در کودکی مستقیماً زیر نظر پدر و مادرش رشد یافت؛ و جوانیش را در دوران دشوار کار تبلیغی پدرش گذرانید. فاطمه در محاصره? شعب ابی‌طالب مادرش را از دست داد. پس از هجرت به مدینه، در سال دوم هجری با علی بن ابی‌طالب ازدواج کرد و چهار یا پنج فرزند به دنیا آورد. در سال یازدهم هجری، پس از درگذشت پدرش، به دفاع از علی بن ابی‌طالب در جانشینی پیامبر پرداخت و خطبه? فدکیه را در مسجد پیامبر برای دفاع از حقّ خویش در مورد فدک ایراد کرد. او احتجاج‌های بسیاری با ابوبکر و عمر کرد، اما این احتجاج‌ها سودی نبخشید. در جریان این وقایع، عمر و گروهی از همراهانش به‌قصد گرفتن بیعت به خانه? علی رفته و در آنجا با مقاومت علی و فاطمه و طرفدارانشان روبرو شدند. سرانجام فاطمه زهرا با خشم از ابوبکر و عمر و بی خرسندی از ایشان درگذشت. او نخستین کس از خانواده? محمّد است که پس از محمّد درگذشت. تاریخ درگذشتش را از سی روز تا شش ماه پس از محمّد آورده‌اند، اما دو قول هفتادوپنج روز و نودوپنج روز رایج‌تر و معتبرتر است. محل دفن فاطمه زهرا نامشخص و مورد اختلاف است. با این همه، سه جای محتمل‌تر است: نخست در روضه? نبوی میان قبر و منبر پیامبر، دوم در خانه? خود فاطمه زهرا که اکنون در مسجد النبی قرار گرفته‌است، و سوم در قبرستان بقیع.
به‌رغمِ گزارش‌های مذهبی فراوانی که درباره? فاطمه هست، منابع تاریخی درباره? وی اندک است. وی از شخصیت‌های بسیار محترم نزد همه مسلمانان به‌ویژه شیعیان است. منابع اهل سنت شخصیت فاطمه را همچون بانویی پرهیزکار و باایمان می‌نمایند و زندگی زاهدانه و شخصیتش را به‌عنوان الگوی تقوا می‌ستایند. وی یکی از چهارده معصوم در نزد شیعیان دوازده‌امامی به‌شمار می‌رود که دارای مقامات ویژه? معنوی مانند طهارت و عصمت است. همچنین وی از اهل بیت محمّد و یکی از پنج تن آل عباست. فاطمه در رویداد مباهله نیز نقش داشته‌است. براساس احادیث و روایات اهل سنت و شیعه، 135 آیه? قرآن درباره? فاطمه است. سوره‌های «انسان»، «قدر» و «کوثر» و آیات «مباهله»، «تطهیر»، «نور» و «مَوَدَّت» برخی از این سُوَر و آیات هستند. مصحف فاطمه، خطبه‌های «فدکیه» و «عیادت»، «حدیث لوح فاطمه» و «دعای نور» از آثار به‌جای‌مانده از اویند.
